نقش و کارکردهای بسیج

نقش و کارکردهای بسیج

پیشرفت تکنولوژی و پیچیدگی های ناشی از توسعه ی علوم مختلف از یک سو و تعامل و ارتباط نزدیک مؤلفه های مختلف زندگی اجتماعی از سوی دیگر، بعضاً مشکلاتی را به همراه آورده که محیطی کاملاً متفاوت با آنچه در قرون گذشته وجود داشته را به تصویر کشیده است.
علیرغم تمام دستاوردهای علمی، فنی و فرهنگی که تمدن جدید به ارمغان آورده، مشکلات زندگی اجتماعی تشدید و نحوه اداره حکومت ها نیز با مشکل مواجه گردیده و دستخوش تحولات اساسی شده است. اگر تا چند قرن گذشته تهدیدات عمده محدود به سلاحهای سبک و متعارف می شد و انواع جنگ ها محدود به برخوردهای احتمالاً خونین فیزیکی می گردید، امروز سخن از تهدیدات هسته ای، میکروبی، بیولوژیکی، بیوتروریسم، بیوتکنولوژیکی، لیزری، صوتی و .... به میان آمده است.
گستردگی و تنوع تهدیدات جدید وضعیتی را بوجود آورده که حتی کشورهای صاحب قدرت در صورت مواجه شدن با آن قادر نیستند با بکارگیری تمام توان خود و صرف هزینه های فوق العاده، امنیت خود را برقرار نمایند.
این در حالیست که این کشور ها با ورود به سایر عرصه ها، نوع متفاوتی از توانمندی ها را حاصل کرده اند که بدون کمترین زد و خورد فیزیکی اهداف خود را تعقیب می نمایند. این نوع اقدامات در ابعاد مختلف فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و سایر جنبه های اجتماعی برخی جوامع رسوخ یافته اند که در یک حرکت تدریجی و بعضاً پنهانی می تواند به راحتی منافع کشورهای مختلف را مورد هدف قرار دهند.
اینجاست که نقش کمی و کیفی حضور مردم در صحنه های مختلف دفاع از منافع کشور ها آشکار می گردد، به این معنا که ملتی می تواند مقتدرانه عمل نماید که از حمایت مردمی قوی تر و حضور کمی و کیفی بیش تر مردم خود در ابعاد زمینه های مختلف برخوردار باشد و این موضوعی است که در کشورهایی مانند جمهوری اسلامی ایران که امکان دسترسی به تجهیزات و تکنولوژی جدید را در حد کشورهای پیشرفته ندارند از اهمیت فوق العاده ای برخوردار می گردد، به گونه ای که تقریباً حضور کمی و کیفی و هوشیارانه ی ملت ها به راحتی این نقیصه را جبران می نماید.
بنابرأین به نظر می رسد تنها راه رقابت در این کشمکش جهانی متوسل شدن به اراده و عزم مردمی است و این نکته ای است که به بهترین شکل ممکن در جمهوری اسلامی ایران با عنوان بسیج و با ویژگی های منحصر به فرد خود که برتری فوق العاد های را به بسیج مردمی در کشور ایران بخشیده محقق و متبلور گشته است، زیرا وجود این وی‍ژگی ها مجموع های را فراهم نموده که با اتکا به قدرت الهی و اعتقاد به باور های اسلامی قادر است در هر صحن های که ضرورت داشته باشد اعم از نظامی، فرهنگی، امنیتی، سیاسی، اجتماعی و حتی اقتصادی وارد عمل گردد.
بنابرأین می توان برأی این حضور ارزشمند دو نقش عمده را قائل شد که هر یک خود دارأی زیرمجموعه های جداگانه می باشد.
الف- نقش و کارکرد نظامی
قبلاً توضیح داده شد که فلسفه ی اولیه ی تشکیل بسیج استفاده از توان بالای نیرو های مردمی در دفاع از انقلاب و دستاورد های آن بوده است، اما بتدریج و با کشف سایر توانمندی های این نیروی عظیم، کارکرد های جدیدی برأی بسیج مطرح گردید که در سه بخش کلی قابل بررسی است.
1- نقش بازدارندگی
در این رابطه قبل از هر چیز باید به اهمیت نقش بسیج در جذب، آموزش، سازماندهی، حفظ انسجام و بکارگیری نیرو های مردمی و تجهیز و پشتیبانی آنان به عنوان مأموریت اصلی بسیج پرداخت، یعنی استفاده از تمام منابع که در بسیج به طور عمده بر مبنای مشارکت مردمی استوار است.
با توجه به اینکه در یک برداشت کلی ازتعاریف بازدارندگی، «بکارگیری کلیه ی منابع و امکانات ممکن و قابل دسترس برأی جلوگیری از بروز هرگونه تهدید نسبت به منافع کشور برداشت می شود.» بدیهی است نقش هیچ عامل یا منبعی در این رابطه به اندازه نقش مردم پررنگ و قوی نیست، زیرا حضور بموقع و سریع نیرو های مردمی در یک واکنش سریع در صحنه های مختلف، مشروط بر اینکه از آمادگی های لازم برخوردار باشند، قادر خواهد بود به عنوان قوی ترین عامل بازدارنده عمل نماید.
این کارکرد می تواند در حضور گسترده، مستمر، منسجم و مجهز اعضای بسیج در رده های مقاومت، حضور در صحنه های مختلف فرهنگی، اجتماعی، نظامی، سیاسی و اقتصادی در قالب مشارکت در رزمایش های نظامی، مانور های امدادی، راهپیمایی ها، همکاری با دولت و بسیاری دیگر از فعالیت های متبلور گردد.
البته نمایش قدرت و آمادگی رزمی در قالب فعالیت های نظامی بخصوص رزمایش های عملیاتی تأثیر بیشتری در جلوگیری از بروز تهدیدات بر جای خواهد گذاشت، در عین حال انجام سایر فعالیت های غیرنظامی، برأی جلوگیری از تهاجم دشمن در مسائل غیرنظامی نیز بستگی به همین حضور، برنامه های طراحی شده، جاذبه ی برنامه ها، پیش بینی قبلی و سایر تدابیر مسئولین نظام و مردم همیشه در صحنه ی ایران اسلامی دارد.
بنابرأین با توجه به نقش بازدارندگی در ایجاد امنیت به عنوان اولین و ضروری ترین نیاز جامعه می توان این کارکرد را یکی از مهمترین کارکرد های بسیج دانست زیرا همانگونه که بزرگ بسیج جهان اسلام، حضرت علی (ع) فرمودند:
«به خدا سوگند هرملتی که در قلب سرزمینش مورد تهاجم قرار گرفت خوار و زبون شد.» (نهج البلاغه- خطبه27- صفحه75)



2- نقش دفاعی
دفاع نیز یکی از موضوعاتی است که اگر چه بیش تر بعد نظامی موضوع را به ذهن متبادر می سازد اما واجد جنبه های مختلف در زمینه های گوناگون بوده و به یک دفاع همه جانبه تبدیل شده است. تعاریف ارائه شده در این زمینه نیز همین مفهوم را با خود همراه دارد، از جمله در کتاب فرهنگ استراتژی این واژه این گونه تعریف شده است:
تدابیری که برأی مقاومت در مقابل حملات سیاسی، نظامی، اقتصادی، اجتماعی، روانی و یا تکنولوژی، توسط یک یا چند کشور مؤلفه اتخاذ می گردد. (فرهنگ استراتژی- صفحه141)
همانگونه که ملاحظه می شود شش موضوع کلی شامل: دفاع سیاسی، دفاع اقتصادی، دفاع اجتماعی، دفاع روانی و فرهنگی و دفاع نظامی و دفاع تکنولوژیکی که بخشی از آن به جنگ اطلاعاتی در عصر حاضر مربوط می شود درأین تعریف نهفته است.
بجز مورد اخیر مابقی مباحث نیز با پیشرفت و توسعه ی زندگی اجتماعی به یکی ازدغدغه های مهم اکثر جوامع امروزی تبدیل شده است، چیزی که در گذشته ی نه چندان دور بیش تر بعد نظامی آن مطرح بود.
در قرآن مجید و احادیث و روایات اسلامی نیز به این نکته یعنی دفاع نظامی بیش تر از دفاع و مقابله با سایر موارد اشاره شده است، زیرا بدیهی است که اگر کشوری بر کشور دیگر تسلط یافت بر سایر مؤلفه های حکومتی نیز اعمال نفوذ خواهد نمود.
حضرت امام سجاد(ع) در این رابطه می فرمایند:
«پروردگار من! مرز های اسلامی را از حمله ی دشمنان خود در پناه خود مصون و محفوظ بدار و مرزبانان ما را در ایفای وظایفی که برعهده دارند حمایت کن و عطایا و مواهب خود را درباره آنان تکمیل فرمای، بر شمار سربازان ما که از مرز های ما پاس می دارند بیافزای و حربه ی آنان را بر ضد دشمنان کارگر کن و سنگرهایشان را از آسیب شکست در امان گیر و جمعیتشان را به هنگام دفاع، از پریشانی ایمن ساز و به تدبیر خویش صفوفشان را به هم بپیوند. (صحیفه سجادیه- ترجمه جواد فاضلی- صفحه262)
همانگونه که اشاره شد اگر چه در این رابطه بیش تر مباحث متوجه بعد نظامی دفاع می باشد اما نباید فراموش نمود که در عصر حاضر، جنبه های دیگری از دفاع مانند دفاع «فرهنگی و دفاع سیاسی» نیز بر این امر ناظر است و برخی اقدامات در زمینه های اقتصادی و حتی اجتماعی نیز شکل دفاعی به خود گرفته اند، بنابرأین بسیج نیرو های مردمی در این زمینه نیز می تواند نقشی عمد های را برعهده داشته باشد، همچنان که در طول دفاع مقدس این نقش و کارکرد به بهترین شکل ممکن به نمایش گذاشته شد.
در سایر ابعاد، از جمله دفاع در برابر تهاجم فرهنگی دشمن، دفاع از سیاست های خارجی یا داخلی، دفاع از مصلحت ها و منافع مختلف نظام، دفاع از ارزش های اسلامی و انقلابی و سایر موارد مشابه نیز قابلیت های فراوانی در بسیج وجود دارد.
در بعد نظامی نیز مصادیق گوناگونی از دفاع قابل برشماری است از جمله:
عملیات نهضت مقاومت مردمی به هنگام اشغال خاک کشور، عملیات تأخیری به هنگام تجاوز دشمن به مرز ها ویا نقاط کور کشور بمنظور متوقف نمودن یا جلوگیری از پیشروی و مزدوران داخلی استکبار و مهمتر از همه، کمک به سایر نیرو های مسلح برأی دفاع از منافع کشور و ده ها اقدام دفاعی دیگر که هر یک جای بحث فراوان دارند.

3- نقش تهاجمی
استراتژی نظام جمهوری اسلامی بر اصل بازدارندگی و دفاعی بنا نهاده شده است، اما بدیهی است که آن هنگام که دشمن اقدام به تصرف نموده و به خاک کشور تعدی نماید و یا قصد اجرأی هر یک از این اقدامات را در سر بپروراند تنها راه بازپس گیری مناطق اشغالی و جلوگیری از تجاوز قطعی او پس از اقدامات بازدارنده و تدافعی، انجام عملیات تهاجمی خواهد بود. هماهنگونه که در طول هشت سال دفاع مقدس برأی دفاع از منافع انقلاب و جلوگیری از بروز آسیب های اقتصادی و امنیتی، هرگاه ضرورت ایجاب می نمود جمهوری اسلامی ایران با پیش دستی نسبت به دشمن منابع او را مورد تهاجم خود قرار می داد. این حرکت می تواند در زمینه های فرهنگی، سیاسی و سایر موضوعات نیز مصداق داشته باشد، یعنی همانگونه که انقلاب اسلامی آماج تهاجم فرهنگی قرار گرفته یا حملات سیاسی منافع نظام را مورد هدف قرار داده است، بسیج نیز می تواند با استفاده از پتانسیل های موجود، در چارچوب سیاست های کلی کشور برأی تهاجم به منافع دشمن وارد عمل گردد.
در هر صورت چنانچه ضرورت ایجاب نماید هر نوع از عملیات تهاجمی اعم از نظامی یا غیرنظامی بر علیه تهدیدات متصور از سوی عوامل مزدور استکبار نسبت به منافع ملی کشور چه در بعد داخلی و یا در زمینه های خارجی با مشارکت بسیج بسیار سهل الوصول خواهد بود.
ب- نقش ها و کارکرد های غیرنظامی
دامنه ی فعالیت های بسیج در زمینه ی غیر نظامی بخصوص پس از پایان جنگ تحمیلی بسیار گسترش یافته و امکان بالقوه عظیمی را در اختیار نظام قرار داده است. این بخش از کارکرد ها را نیز می توان در قالب پنج محور کلی که قبلاً به آن اشاره شد مطرح نمود.
1- نقش علمی و فرهنگی
نقش فرهنگی بسیج بخصوص در حال حاضر که کشور از هر سو مورد تهاجم فرهنگی بیگانگان قرار گرفته از اهمیت فوق العاد های برخوردار است، زیرا در این عرصه نیز بسیج دارأی توانائیها، امکانات و در عین حال جاذبه های قابل توجهی می باشد.
اما برأی درک به تر این موضوع باید ابتدا با مفهوم فرهنگ آشنا شد.
فرهنگ، هویت هر شخص یا جامعه تلقی می شود و هر گونه تغییر و تحول تحمیلی نامطلوب در آن می تواند پیامد های منفی زیادی را به دنبال داشته باشد.
حضرت امام(ره) در این رابطه فرموده اند:
«با انحراف فرهنگ، هرچند جامعه در بعد های اقتصادی، سیاسی، صنعتی و نظامی قدرتمند و قوی باشد، ولی پوچ و پوک و میان تهی است». (صحیفه نور- جلد15- صفحه160)
به همین دلیل است که استکبار جهانی و در رأس آن آمریکا از هر گونه شگردی برأی تحت تأثیر قرار دادن فرهنگ ناب محمدی(ص) در جمهوری اسلامی ایران استفاده می نماید.
حضرت امام خمینی(ره) در بیانات متنوعی که در مقاطع مختلف داشتند، پیوسته بر این موضوع تأکید کرده و نقش زیادی را برأی بسیج قائل شده اند.
مهمترین کارکردهایی که امام راحل(ره) برأی بسیج مطرح فرموده اند عبارتند از:
حاضر بودن در همه ی صحنه ها از جمله صحنه های فرهنگی و سازندگی.
حفظ محافل انس و معنویت جبهه و کشاندن آن به محیط های سیاسی، اجتماعی و نظامی در سطح کشور.
تحکیم روابط، ارادت و محبت قلبی به مقام ولایت فقیه
جلوگیری از آفت تفرقه و بی تفاوتی نسبت به مسائل و معضلات جامعه.
تلاش برأی استحکام برادری و وحدت بین مسلمانان و مردم کشور.
جذب و بکارگیری استعداد های فرهنگی
و ده ها مورد دیگر.
مقام معظم رهبری (مدظله العالی) نیز در این زمینه نقش قابل توجهی را در مجموعه ی رهنمودهایشان برأی بسیج برشمرده اند که برخی از آن ها عبارتند از:
ایجاد روحیه ی استقامت
جذب و آموزش مردم به ویژه جوانان
پر کردن اوقات فراغت جوانان و نوجوانان
پرداختن به مسائل فرهنگی جوانان و جلوگیری از انحرافات آنان با اجرأی برنامه های مختلف از جمله برنامه های فرهنگی و معنوی
فراهم نمودن زمینه های لازم برأی خاموش کردن هیجان طلبی جوانان
حمایت از ولایت فقیه
حضور در همه ی صحنه های فرهنگی و هنری
توجه به مسائل معنوی بسیجیان به ویژه جوانان
تلاش برأی احیاء و حفظ ارزش های انقلابی و اسلامی
توسعه و تعمیق فرهنگ ناب محمدی (ص)
توسعه و تعمیق فرهنگ انقلاب، دفاع مقدس و فرهنگ و تفکر بسیج
و ده ها مورد دیگر.
بدیهی است خانواده ی بزرگ بسیج در این زمینه نیز می تواند با اتکاء به امکانات و استعداد های مردمی در بسیج و سایر امکاناتی که در اختیار دارد وشیوه هایی که مورد استفاده قرار می دهد به طور فعالانه عمل نماید.
جلب و جذب جوانان به سوی رده های مقاومت بسیج، کانون های جوانان بسیج، کانون های فرهنگی مساجد، برگزاری انواع مراسم انس با قرآن و سایر برنامه های فرهنگی، برگزاری اردو های زیارتی، سیاحتی و بازدید از مناطق جنگلی، برگزاری انواع مسابقات فرهنگی، برگزاری یادواره برأی شهدا و ده ها و بلکه صد ها فعالیت دیگر از مصادیقی محسوب می شوند که امکان توسعه و تقویت آن ها در بسیج وجود دارد.
ضمن اینکه بسیج به عنوان یکی از خلاق ترین دستگاه ها در این زمینه می تواند از جدید ترین و متنوع ترین روش ها برأی اقدام در این رابطه بهره بگیرد.

2- نقش اجتماعی و سازندگی
زندگی بشر به طور فطری یک زندگی اجتماعی بوده و لازمه ی تداوم آن همکاری و تعاون بین آحاد اقشار مختلف جامعه است و این راهبرد هنگامی محقق می شود که همه ی افراد دست به دست هم داده و هر یک با وظیفه ی خود کاملاً آشنا باشند.
بسیج نیز به عنوان بخش بزرگ و اثرگذار در این جامعه قادر است نقش مهمی را در چرخه ی این تعاون همگانی بر عهده بگیرد. برأی مثال نقش بسیج در همکاری با دولت یکی از برجسته ترین نقش های اجتماعی بسیج محسوب می شود که می تواند در برگیرنده موضوعات مختلف باشد و مصادیق آن همانگونه که قبلاً توضیح داده شد عبارتند از واکسیناسیون فلج اطفال، بیمه روستائیان، درختکاری، آمارگیری اماکن مذهبی، امداد و نجات در هنگام بروز حوادث غیرمترقبه و ده ها مورد دیگر که تاکنون توسط بسیج انجام شده است.
بسیج به عنوان ضابط قوه قضائیه نیز می تواند وظایف زیادی را در برقراری و حفظ نظم اجتماعی و اجرأی قانون برعهده داشته باشد.

3- نقش سیاسی
نقش سیاسی بسیج از دو جنبه ی داخلی و خارجی قابل بررسی است.
از نظر سیاست خارجی، حضور فعال و گسترده بسیج سبب می شود تا مسئولین نظام در مجامع بین المللی و عرصه ی سیاست خارجی از موضع قدرت و با اطمینان ازحمایت عظیم مردمی، مطالب خود را مطرح و پیگیری نمایند، ضمن اینکه این حضور گسترده و حمایت مستمر مردم کشور و بخصوص ارتش 20میلیونی از تدابیر و سیاست های اتخاذ شده از سوی مسئولین نظام، به طور یقین یأس و نومیدی دشمنان جمهوری اسلامی ایران را بهمراه خواهد داشت.
به طور طبیعی این ویژگی در طرز تفکر سایر کشورها، بخصوص کشور های دوست و حامی جمهوری اسلامی نیز تأثیرگذار بوده و از ایران اسلامی یک کشور الگو و بر تر را ارائه می نماید. همچنین حمایت بی دریغ بسیج از مسئولین، توطئه ی دشمنان و ایادی خود فروخته و مزدور داخلی را نیز خنثی می سازد، کسانی که در هر موقعیتی به دنبال آن هستند که این باور را در اذهان ایجاد نمایند که مردم از انقلاب دلسرد و دلزده شده اند و دیگر حاضر به حمایت از آن نیستند.
در واقع حمایت مردم و به ویژه بسیج از مسئولین نظام و سیاست های مدون و اعلام شده، مؤید مقبولیت نظام جمهوری اسلامی در داخل و خارج کشور بوده و به همین دلیل نقش بازدارندگی را ایفا می نماید و این نیز مرهون آگاهی های سیاسی و هوشیاری بسیجیان بوده و با دخالت در سیاست کاملاً متفاوت می باشد.
4- نقش اقتصادی
نیرو های مسلح توان بالقو های هستند که ضمن دفاع از منافع کشور، قادرند در زمان صلح کارأیی های دیگری را نیز داشته باشند و این نکتهای است که نه تنها در جمهوری اسلامی بلکه در سایر کشور ها نیز مورد توجه قرار گرفته است.
امروزه بسیاری از کشور های جهان ازتوانایی های این نیرو ها برأی تأمین منافع اقتصادی و اجتماعی خود بهره می برند، به طوری که به جرأت می توان اظهار داشت که رشد و شکوفایی اقتصادی کشورهایی مانند چین و کره و بخصوص ژاپن، مدیون استفاده از نیرو های مسلح در این جهت می باشد. برأی مثال ژاپنی ها پس ازفارغ شدن از جنگ با آمریکا، از ارتش این کشور برأی سازندگی و بازسازی استفاده نمودند.
کره ای ها نیز در مقاطعی از تاریخ معاصر خود از سازمان ارتش برأی توسعه ی کشاورزی بهره بردند و ده ها مورد دیگر وجود دارد که نیرو های مسلح با استفاده از امکانات خود در این زمینه توانسته اند عملکرد بسیار خوبی داشته باشند.
در جمهوری اسلامی ایران نیز مجموعه ی سپاه و بسیج با مشارکت در طرح های مختلف سازندگی مانند: سدسازی، جاده سازی، لوله کشی آب و گاز شهر ها و ده ها مورد دیگر بسیار قوی و مقتدرانه وارد عمل شده و توانسته اند موفقیت های زیادی را کسب نموده است. همچنین اعضای بسیج با ایجاد تعاونی های مختلف نقش بسیار مؤثری را در رشد و شکوفایی کشاورزی و صنعت ایفا نموده و هم اکنون نیز این فعالیت ها ادامه داشته و توسعه ی آن می تواند در تسریع رشد و بالندگی کشور مؤثر واقع گردد.
بدیهی است حضور در این عرصه علاوه بر بهره های اقتصادی با ایجاد مشاغل مختلف از حجم بی کاری در کشور کاسته و در بهبهود وضعیت معیشتی مردم نیز مفید واقع خواهد شد.
مقام معظم رهبری در این رابطه می فرمایند:
«وقتی موسم کار و سازندگی است، بسیج یعنی آن مجموع های از کشور و ملت که به مسئله ی سازندگی، باز با یک اهتمام لازم نگاه می کند و به آن می پردازد؛ نقش خود را در آن آنچنانکه باید و شاید ایفا می کند» (بسیج مستضعفان در اندیشه مقام معظم رهبری حضرت آیت اله خامنه ای- صفحه107)

5- نقش اطلاعاتی و امنیتی
انقلاب اسلامی از همان بدو تولد آماج توطئه های فراوان بوده و علی رغم اینکه به لطف خدا و با حضور گسترده و دائمی مردم توانسته بسیاری از این توطئه ها را قبل از بروز و ظهور خاموش و خنثی سازد اما همچنان این توطئه از سوی استکبار و ایادی آن ها تداوم یافته و هر روز به شکلی جدید رخ می نمایاند.
شرارت در مرزها، اغتشاشات داخل شهرها، اعتصابات داخل مراکز صنعتی، تخریب و ترور و سایر موارد مشابه، جملگی از مواردی هستند که توطئه ی دشمن را در پس پرده ی خود دارند و به وضوح دست ناپاک استکبار جهانی در آن ها قابل رؤیت است.
مقام معظم رهبری (مدظله العالی) با آگاهی کامل به این موضوع با اشاره به نقش بسیج می فرمایند:
«بسیج بایستی بتواند در مواقع ضروری و لازم نیروی مردم را در مقابله با ضد انقلاب که قاعدتاً ضدانقلاب در قالب مردم ظهور پیدا می کند برخورد کند» (همان منبع- صفحه53)
این عوامل همه ی تلاش خود را بکار می برند تا با ناامن کردم محیط و جامعه، گردش چرخ اقتصاد کشور را متوقف و توسعه و سازندگی کشور در زمینه های مختلف را کند نمایند، و این تنها بخشی از اهداف دشمنان این نظام در تعقیب این حرکت مزدورانه و مرموزانه است، زیرا ناامنی جامعه، یأس و ناامیدی ناشی از ترس و نگرانی مردم را نیز به دنبال خواهد داشت و می تواند از یک جامعه ی جوان و پویا مانند ایران اسلامی کشوری دلمرده و بدون تحرک ایجاد نماید، و لذا مردم کشور و بخصوص بسیجیان می توانند با ایفای نقش اطلاعاتی، ضامن تداوم امنیت در کشور باشند.
همانگونه که حضرت امام (ره) نیز بر این موضوع تأکید داشته و فرموده اند:
«ملت ما امروز تکلیفش این است که تمام افراد ملت، چشم و گوششان را باز کنند و رفت و آمد های این ها (ضدانقلاب) را کنترل کنند.» (بسیج در اندیشه امام خمینی (ره)- صفحه52)
بنابرأین، نقش اطلاعاتی در جهت تأمین امنیت، یکی از کارکرد های مفید بسیج محسوب می گردد. بسیج به عنوان ضابط قوه قضائیه نیز می تواند در عدم حضور نیرو های انتظامی، با جرأیم مشهود مانند سرقتها، درگیریها، بی نظمی های اجتماعی، قاچاق کالا و مواد مخدر و سلاح و ... برخورد نماید. همچنین وجود بسیج در سطح کلیه ی مراکز و سازمان های دولتی و غیر دولتی متضمن سلامت دستگاه های خدماتی و مولد کشور بوده و می تواند با کشف و شناسایی اقدامات عوامل فرصت طلب و سودجو، همچنانکه در گذشته نیز مصداق داشته به سلامت نظام اداری و اقتصادی کشور استمرار ببخشد.
سایر اقدامات بسیج مانند:
برقراری تور های ایست و بازرسی، گشت های شهری و برگزاری انواع رزمایش ها نیز محیط را برأی اشرار و ضد انقلاب- اعم از داخلی یا خارجی- ناامن نموده و فرصت بیشتری را برأی ارائه ی خدمات به مردم از سوی دستگاه های ذیربط در اختیار دولت جمهوری اسلامی قرار می دهد.